Familienaam Diemel

De familienaam Diemel is terug te voeren tot de 17/18de eeuw in de deelstaat Nordrhein-Westfalen in Duitsland. In een straal van ongeveer 15 km rondom de oude Hanzestad Soest in de betreffende deelstaat, is vanaf 1638 de familienaam in de verschillende kerkelijke registers terug te vinden. In Soest en in dorpjes behorende tot de Soester Börde wordt de naam vooral in evangelische kerkregisters aangetroffen. Iets zuidelijker in dorpjes in de omgeving van de rivier de Möhne, een gebied in die tijd behorende tot het katholieke Kölnische Westfalen, komt de naam vooral voor in katholieke kerkregisters. Niet alleen de naam Diemel maar ook namen die daar sterk op lijken, zoals Diemels, Diemeln, Diemele, Diemer(s), Dimel en Deimel(s), zijn in de kerkboeken terug te vinden.

Vooralsnog kan gezegd worden, dat de roots van de Diemels in Nederland liggen in het dorpje Niederbergheim (gemeente/parochie Allagen) gelegen aan de riviertje de Möhne. Hun geloofsovertuiging is voornamelijk katholiek van aard. Of de verschillende geslachten Diemel in Nederland verwant aan elkaar zijn, komt verderop in de familiegeschiedenis aan de orde.

De naam Diemel treffen we ook aan als een geografische naam. Ongeveer 50 km ten zuid-oosten van Soest stroomt het riviertje de Diemel. Het riviertje ontspringt 10 km boven Winterberg. Vanaf de bron, de Diemelquelle, stroomt het vervolgens door het grensgebied van de deelstaten Nordrhein-Westfalen en Hessen en mondt ongeveer honderd kilometer verderop uit in de Weser.
Op een oude topografische kaart van Westfalen, Westfalia Ducatus van Johan Blaeu uit 1658 (Toonneel des Aerdrycks, ofte Nieuwe Atlas, archief Leiden) maar ook op kaarten die daarvan afgeleid zijn, wordt het riviertje Dijmel, Dymel en de bron Fons Dimelle al aangegeven.

Verder komen we in dat gebied ook de Diemelsee tegen. Een tussen 1912 en 1924 aangelegd stuwmeer, ongeveer 15km vanaf de oorsprong in het stroomgebied van de Diemel. Ook dragen een tweetal gemeenten in het noordelijk deel van de deelstaat Hessen deze naam: Diemelsee en Diemelstadt. Beide gemeenten zijn gevormd na fusie van een aantal kleinere gemeenten/ dorpen. Echter deze laatste geografische benamingen stammen uit 1970/72.

De betekenis van de naam Diemel kan volgens het Westfalische Gesellschaft für Genealogie und Familienforschung samenhangen met de begrippen 'dihme', 'dehm'= Wald. In dat geval is de familienaam een herkomstnaam. D.w.z. een naam verwijzend naar een bosrijke omgeving of naar een riviertje dat stroomt in een bosrijke omgeving. Maar het kan ook samenhangen met 'Dieh(m)', een verkorte vorm van de voornaam Dietmar. Dan is er sprake van een achternaam die ontstaan is uit een voornaam.